Sonradan Yaratılmış (Hadis) Bir Şeyin Başlangıcı da Olmak Zorunda mıdır?

Felsefecilere göre sonradan olmuş bir şeyin (hadisin) başlangıcı olmak zorunda değildir. Onlara göre geçmişe doğru sonu olmayan bir hadis zinciri mümkündür. Doğru olan ise sonradan olmuş bir şeyin hadisin başlangıcı olmak zorundadır. Çünkü sonradan yaratılan bir şey hakkında “sonradan meydana gelmiş bir başlangıcı yoktur, geçmişe doğru sonsuza gidebilir” demek mantık hatasıdır. Bunun birçok delili arasında en meşhur olanı burhân-ı tatbîktir. Şöyle ki: Hadis olan (sonradan meydana gelen) bir şeyin sebebi kendinden önceki başka bir hadistir. Her hadisten önce bir hadis daha bulunur. Bu durumun başı bulunmaz denilse deriz ki: Bir sebep zinciri düşünelim. Dediğiniz gibi sonsuza kadar gitsin. Aynı zincirin bir halka eksik olanı ikinci bir zincir daha hayal edelim. Bu iki zincir uç uca birleştirildiğinde iki ihtimal vardır. Ya sonsuz olduğundan ötürü zincirlerin boyları eşit olur. Ki bu durumda kendinden bir eksik olanla tam olan iki zincir aynı uzunlukta olması gerekir. Bu da muhaldir. İkinci ihtimal ise eksik olan zincir tam olanla uç uca birleştirildiği için bir yerde tam olandan kisa kalır ve sona erer. Eksik olan sona erince, tam olan zincir de diğerinden sadece bir halka fazla olduğu için bir kademe sonra o da sona erecektir. Demek ki sonu olmayan bir hadis silsilesi muhaldir. İlla ki varlığı kendinden olan, bir sebebe bağlı olmayan vâcip bir başlangıç noktası olması gerekir. Bir bina dikilirken ne kadar üst üste kat çıkılsa da en altta temel olması gerekir. Mesela bizden geriye bir nesep (soy) zinciri düşünelim. O zincirin bize doğru başlangıç halkası biziz. Örneğin Ahmed’in oğlu Mehmet’in nesep zinciri, Mehmet’le başlıyor. Bu zincirin bir eksiği, bir adım öncesi ise babası Ahmed ile başlar. İki zincirin başlangıç noktalarını birleştirdiğimizde ya iki zincir arasında tam bir uyum olur ya da uyumsuzluk olur. Tam bir uyum olacağını düşünürsek yani her seferinde birinci zincirin her halkasına karşılık ikinci zincirden de bir halka karşılık gelecek olsa iki zincirin eşit olması gerekir ki bu yanlıştır. Çünkü ikinci zincir ilk zincirden bir sayı eksiktir. Eksik olan ile tam olanın uyum içinde olması ise mümkün değildir. Eğer aralarında uyumsuzluk olacağını düşünürsek, yani birinci zincirden her halkaya ikinciden bir karşılık gelmeyip bir noktada eksik kalacak olursa ikinci zincir sona ermiş demektir. Diğer zincir de ondan bir fazla olduğu için o da sona erer.53