Riya ve Tesmî’ (Duyurma) Nedir, Hükümleri Nelerdir?

Riya: İnsanlar görsün diye ibadet etmektir. Tesmî’: Tek başına bir amel yapıp sonra ona hürmet etsinler diye ya da onlardan bir menfaat elde etmek için insanlara bunu duyurmaktır. İçinde riya veya tesmî’ bulunan amel sahih (geçerli) olur. Mesela farz yerine gelir ancak kazanılan sevap elden gider. Mâliki mezhebine göre yapılan amel de geçersizdir. Hasan-ı Basrî (rahimehullah)’ın: “Her kim utandığı için başkasına bir şey verirse bu işte sevap kazanır.” Sözü, verip hayırda bulunan kişinin Allah (celle celâluhû) rızası için isteyeni kırmak istememek ve gönlünü hoş etmek maksadıyla verirse mânasındadır. Yoksa insanlar için yapmak riya olur. Hadis-i kudsîde: “Ben ortaklardan en ihtiyaçsız olanıyım. Kim bir amel işler de benden başkasını da (niyetine) ortak ederse, o ameli bana ortak koşulan kişiye bırakırım. (Sevabını ben vermem).” Âyet-i kerîmede şöyle buyurulmuştur: فَوَیۡلࣱ لِّلۡمُصَلِّینَ ۝٤ ٱلَّذِینَ هُمۡ عَن صَلَاتِهِمۡ سَاهُونَ ۝٥ ٱلَّذِینَ هُمۡ یُرَاۤءُونَ ۝٦ “Vay haline o namaz kılanların ki, Onlar namazlarını gafletle kılar ve dikkat etmezler. Onlar halka (kendini övsünler diye) gösteriş yaparlar.”401