Mizanda Ameller mi Tartılır, Yoksa Amellerin Yazıldığı Kitaplar mı?

Âlimler tartılacak şeyde ihtilaf etmişlerdir. Müfessirlerin cumhuru kitaplar tartılır demiştir. Bunlara göre iyilikler ayrı kitapta kötülükler ayrı kitaptadır. Buna delil olarak şu hadisi getirirler: وقالَ رسولُ الله - ﷺ -: «إنّ الله يَسْتَخْلِصُ رَجُلًا منْ أُمَّتي على رُؤُوسِ الخَلائِقِ يَوْمَ القِيامَةِ، فيَنْشُرُ عليهِ تِسْعَةً وتسعينَ سِجِلًا، كُلُّ سِجلٍّ مِثلُ مَدِّ البَصَرِ، ثُمَّ يقولُ: أتُنْكِرُ مِن هذا شَيْئًا؟ أظَلَمَكَ كَتَبَتي الحافِظونَ؟ فيقولُ: لا، يا رَبِّ! فيقولُ: أفَلَكَ عُذْرٌ؟ قالَ: لا، يا رَبِّ! فيقولُ: بَلى، إنّ لكَ عِنْدَنا حَسَنةً، وإنّهُ لا ظُلْمَ عَلَيكَ اليَوْمَ، فتُخرَجُ بِطاقةٌ فيها: أشْهَدُ أنْ لا إلهَ إلّا الله وأنّ مُحَمَّدًا عبدُهُ ورسولُهُ، فيقولُ: احضُرْ وزْنَكَ، فيقولُ: يا رَبِّ! ما هذهِ البطاقَةُ معَ هذهِ السَّجِلاتُ؟ فيقولُ: إنّكَ لا تُظلَمُ، قال: فتُوضَعَ السِّجلاتُ في كَفَّةٍ والبطاقَةُ في كَفَّةٍ، فطاشَتِ السِّجلاتُ وثَقُلتِ البطاقَةُ، ولا يَثْقُلُ معَ اسمِ الله شَيْءٌ». “Kıyamet günü bütün yaratıkların duyacağı biçimde ümmetimden bir adam (hesaba) çağrılır ve onun için (günahlarının yazılı olduğu) doksan dokuz sicil (yani büyük defter açılıp) yayılır. Her defter gözün görebildiği kadar uzundur. Sonra Allah (c.c) (o kula): “Bu sicillerde yazılı (günahlardan) bir şey inkâr eder misin?” buyurur. Kul, “Hayır, ya Rabbi!” der, sonra yüce Allah (c.c) ona: “(Kulların sevaplarını ve günahlarını) kaydedip tutan yazıcı melekler sana haksızlık ettiler mi?” buyurur. “Hayır, ya Rabbi!” der. Sonra Allah (c.c): “Şu kadar günahlarına karşılık bir iyiliğin (yani hayrın) var mı?” diye sorar. Bunun üzerine adam “Hayır, (hiçbir iyi amelim yok!)” der Sonra Allah (c.c): “aksine (vardır). Şüphesiz katımızda senin birtakım iyi amellerin bulunur ve şüphesiz bugün sana hiçbir zulüm yoktur!” buyurur. Sonra o adam için bir kart çıkarılır. Onda “Eşhedü En Lâ İlâhe İllallah ve Eşhedü enne Muhammeden Abdühû ve Resulühû” yazılıdır. (Yani dilimle söyler kalbimle de tasdik ederim ki, Allah’tan başka ibadete ve tapınmaya layık hiçbir ilah yoktur ve yine dilimle söyler kalbimle de tasdik ederim ki, Muhammed Aleyhisselâm, Allah-u Teâlâ’nın kulu ve Resulüdür. Sonra adam der ki: “Ya Rabbi, şu (koskoca) büyük defterler yanında bu kâğıt nedir?” Allah (c.c) (ona): “Şüphesiz sana zulüm edilmeyecek.” Buyurur. Sonra siciller yani günahlarının yazıldığı büyük defterler terazinin diğer kefesine konulur ve tartılır. Büyük defterler hafif, o kâğıt parçası ise ağır gelir.” “Bütün güzel ameller kıyamet günü mizanda tartılsa “Lâ ilâhe illallah” kelimesinden daha ağır gelmez.”282Bazıları ise ameller tartılır derler. Bunlara göre iyilikler güzel ve nurani bir surete bürünür. İyiliklerin tartıldığı sağ göze konulur. Allah-u Teâlâ’nın faziletliyle ağır basar. Kötülükler ise çirkin ve zulmani bir surete bürünür. Kötülüklerin tartıldığı sol göze konulur. Allah-u Teâlâ’nın izni ile hafif basar. Bu mü’min kimsededir. Kâfirlerde ise Allah-u Teâlâ’nın adaletiyle kötülükler ağır basar. Bazısı amellerin surete bürünmeden tartılacağını söyler. Bazıları ise kişilerin kendilerinin tartılacağını söylemiştir. Buna delil olarak İbn-i Mesud (radıyallahu anh)’ın hadisini delil getirirler; لَرِجْلُ عَبْدِ اللَّهِ أثْقَلُ فِي المِيزانِ يَوْمَ القِيامَةِ مِن أُحُدٍ» Abdullah’ın (İbn-i Mesûd radıyallahu anh) ayağı kıyamet günü mizanda Uhud Dağ’ından daha ağır gelir.283