Kul ve Yaptıkları Arasındaki Görüşler Nelerdir?

Burada üç görüş vardır: Ehl-i sünnetin görüşü kulun yaptıklarını yaratan da kendisini yaratan gibi Allah-u Teâlâ’dır. Kulun ihtiyarî fiillerinde kendisi için kesb vardır yani kulun iradesiyledir. Mu’tezilelere göre ise kulun ihtiyarî fiillerini yaratan Allah-u Teâlâ’dan gelen bir kudretle kulun kendisidir. Allah-u Teâlâ’dan gelen bir kudretle dedikleri için Mu’tezilelere kâfir diyemeyiz. Ancak bidatçı ve fasıktırlar denir. Ancak kişinin ihtiyarı yani iradesi dışında gerçekleşen titreme gibi şeyleri Allah-u Teâlâ yaratır derler. Ehl-i sünnet bu ihtilaftan ve dalâletten kaçınmak için kulun ihtiyarî fiillerini de iradesi dışında gerçekleşenleri de Allah-u Teâlâ yaratır derler. Mu’tezilelerden daha da batıl bir görüşü ise cebriyyeler söyler. Onlara göre kaderde ne yazılmışsa kul yazılanı yaşamak zorundadır. Dolaylı yoldan kulun ihtiyarî fiilleri yok demektir bu.