İman Artıp Azalır mı?

Bu hususta birkaç görüş vardır: - Cumhur ulemâya (âlimlerin çoğuna) göre artar ve azalır. Mesela inancı daha kuvvetli olan daha çok amel eder. Yaptığı sâlih ameller artınca da imanı daha kuvvetli ve kamil hale gelmiş olur. Ancak inanılan esaslar artıp eksilmez. - İmam Ebû Hanîfe’nin de (rahimehullah) içinde bulunduğu bir cemaate göre azalmaz da artmaz da. İman son derece sağlam ve kesin bir şekilde inanmaktır. Ve en kesin şekilde inanmaya mertebeler konulamaz. Ancak bu görüşe şu şekilde itiraz edilmiştir: Tasdik, kabul etme makamında da mertebeler olabilir. Yani delilleriyle bilen bir kimsenin tasdik derecesi, delilsiz bilen bir kişinin tasdikinden daha üstün mertebededir. İkinci görüşe göre, imanın ziyadesini ve noksanlığını ifade eden âyet ve hadisler imana değil, kendisine inanılan şeyin sayısına te’vil edilir. Sahâbeler zamanında şeriat tam değildi. Yavaş yavaş nâzil oluyordu. O yüzden her yeni bir şey geldiğinde onların iman ettikleri şeyler artardı. Ya da bu âyet ve hadisler amellere te’vil edilir. Yani emrolunduğu ibadetler ile amel etmesi artar veya azalır. Bazı âlimler de şöyle demişlerdir: - Her iki kavil de doğrudur. Çünkü bunların arasındaki görüş ayrılığı lafız itibariyledir, özünde ise aynı şeyi farklı itibarla ifade ediyorlar. Birinci görüşe göre amel kastedilir. İkinci görüşe göre de inanç esasları itibar edilmiştir.