Din Nedir?

Dini iki şekilde tarif edebiliriz; 1. Allah-u Teâlâ’nın peygamberlerinin diliyle açığa çıkardığı hükümlerdir. 2. Aklı başında insanları, övgüye değer seçimleriyle, kendileri için özünde hayr ve iyi olana yönlendiren ilâhi bir kanundur. Aklı başında insanlardan kasıt küfürden korunmuş akıl sahibi kimselerdir. Akıl sahiplerinin dışındakiler bu tarif altından çıkar. Mesela arıların yuva yapması ve örümceğin yuva örmesi ilhamdan ötürüdür. Bu ve benzerleri din sayılmaz. “Övgüye değer seçim” demekle övgüye değer olmayan seçimler ve seçim hakkı olmayan şeyler çıkar. Mesela açlığın mecburiyetten yemeye yönlendirmesi, hastalığın elde olmaksızın kişiye inletme yaşatması seçim hakkı olmayan işlere örnektir. Övgüye layık olmayan seçime örnek ise dünya sevgisidir. Dünya sevgisi, akıl sahibi olanları zekât vermemeye kötü tercihleri sebebiyle yönlendiren ilâhi bir yönlendiricidir. “Özünde hayr ve iyi olan” demekle tıp ve çiftçilik zanaatları çıkmıştır. Her ne kadar bunlar da ilahi bir düzen gereği akıl sahiplerini övgüye layık seçimleriyle hayra yönlendiriyor olsa da zâtıyla hayr olan bir şeye değil, hayrın bir kısmına mesela beden sıhhatini muhafaza gibi bir hayra yönlendirdiği için din tarifinden çıkar. Zâtıyla ve özünde hayr olan şey, Allah-u Teâlâ’ya manen yakınlık ve ebedî saadettir.