Allah-u Teâlâ’nın Sıfatları Zâtının Aynısı mıdır, Değil midir?

Bu mesele kelâm ilminin derin mevzularındandır. Bütün insanlar onu bilmekle mükellef değildir. Allah-u Teâlâ’nın sıfatlarının zâtıyla aynı olup olmaması hususunda ihtilaf vardır. İmam Eş’arî (rahimehullah) “Allah-u Teâlâ’nın sıfatları zâtıyla aynıdır.” demiştir. Bazıları bu sözü ilk anlaşılan mâna üzerine bırakmışlar, bazıları da te’vil etmişlerdir. Saduddin Taftâzânî (rahimehullah) gibi âlimler İmam Eş’arî’nin (rahimehullah) bu görüşünü şöyle te’vil etmişlerdir; Sıfatların zâtın aynısı olmasından maksat sıfatlar, zâtın dışında görülebilecek ayrı, ek bir şey değildir. Örneğin vücûd (varlık) sıfatı, zâta ek bir sıfat olmasa da zâtın aynısı da değildir. Fahreddin Râzî (rahimehullah) gibi bazı âlimler ise sıfatın zâtıyla aynı olduğunu kabul etmemiştir. Çünkü sıfat ile mevsuf (sıfatlanan) arasında değişiklik olması lazımdır. İkisinin aynı şey olması mümkün değildir. Vücûd sıfatının tarifi, zâta gerekli olan bir hal (varlık ve yokluk arasında bir mertebe)’dir. Zâtın devamı müddetince o da devam eder. Dolayısıyla zâtın aynısı olmayıp zâtın hali olmuş olur. Bazı âlimler ise iki görüşü aynı maksada taşımış, İmam Eş’arî’nin (rahimehullah) “zâtın aynıdır” sözünü “zâttan ayrı değildir” sözüne hamletmiştir. Bu da İmam Râzî’nin “zâttan farklıdır.” görüşüne zıt düşmemektedir. Çünkü iki durumda da “zâtın halidir. Zâtın bizzat kendisi değildir.” noktasında buluşulmuş olur. Yani Allah Teâlâ’nın sıfatları, zâtının ne aynısıdır ne de farklısıdır.